ابوحسان حسن بن عثمان زیادیابوحسان حسن بن عثمان بغدادی زیادی (حدود ۱۶۰-۲۴۲ هـ)، مورخ، قاضی و از محدثان اهل‌سنت قرن دوم و سوم هجری قمری بود. ۱ - معرفی اجمالیابوحسان حسن بن عثمان بن جماد بن حسان بغدادی زیادی، به گفته ابن‌عساکر، برخی گمان کرده‌اند که نسبت وی به این جهت است که یکی از اجداد وی با کنیزی از آن زیاد بن ابیه ازدواج کرده و ملقب به زیادی شده است. رجال نویسان اهل‌سنت وی را فردی مورخ، فاضل، دین‌دار، صالح، ثقه و امانت دار معرفی کرده و نوشته‌اند که به سال ۲۴۱ هـ متوکل عباسی (خلافت ۲۳۲-۲۴۷ هـ) محمد بن عبدالله بن موذن را از قضاوت شرق بغداد برکنار کرد و ابوحسان زیادی را به جای وی گمارد. برخی او را از علمای حنفی دانسته‌اند. ابن‌ندیم او را از قضات دانشمند و برجسته معرفی کرده و می‌نویسد: وی فردی ادیب، نسب‌شناس و با کرامت بود که به تالیف و تصنیف اشتغال داشت و دیگران نیز با وی همکاری می‌کردند و کتابخانه بزرگی داشت. وی به دمشق نیز مسافرت کرده و از اساتید آنجا بهره برده است. از گزارش ابن‌خلکان استفاده می‌شود که وی با محمد بن ادریس شافعی و محمد بن حسن شیبانی ارتباط داشته و شافعی به ملاقات وی رفته است. [۸]
ابن‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۴، ص۱۶۴.
۲ - تاریخ ولادتابوحسان حسن بن عثمان زیادی، در حدود ۱۶۰ هـ به دنیا آمد. ۳ - اساتید و شاگردانزیادی فردی محدث بود و از بزرگانی چون شعیب بن صفوان، ابراهیم بن سعد، وکیع بن جراح و محمد بن عمر واقدی مورخ مشهور روایت کرده است. خود نیز راویان و شاگردانی را تربیت کرده که از آن میان نام افرادی مثل ابوالعباس کریمی، اسحاق بن حسن حربی و محمد بن محمد باغندی به چشم می‌خورد. ۴ - تاریخ وفاتابوحسان به سال ۲۴۲ یا ۲۴۳ هـ در بغداد از دنیا رفت. ۵ - آثارآثاری از خود برجای گذاشت که عبارت‌اند از: معانی عروة بن الزبیر، طبقات الشعراء، القاب الشعراء، الآباء و الامهات و تالیفی در تاریخ که بر حسب سنوات ترتیب یافته بود. به نوشته سزگین، این کتاب یکی از مصادر مهم احمد بن ابی‌طاهر در کتاب بغداد بوده است. [۲۰]
سزگين، محمد فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ص۱۴۴.
۶ - مطالعه بیشتربرای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود. [۲۱]
تنوخی، محسن بن علی، الفرج بعد الشده، ج۲، ص۲۳۱.
[۲۳]
ابن‌عساکر، علی بن حسن، تهذیب تاریخ دمشق، ج۴، ص۱۹۴.
[۲۴]
مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۱، ص۱۳۰.
۷ - پانویس۸ - منبعپژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۵۷، برگرفته از مقاله «ابوحسان حسن بن عثمان زیادی». رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 242 (قمری) | درگذشتگان سال ۲۴۳ (قمری) | زادگان سال 160 (قمری) | قاضیان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | قاضیان بغداد | محدثان اهل‌سنت قرن 2 (قمری) | محدثان اهل‌سنت قرن 3 (قمری) | مورخان اهل‌سنت قرن 3 (قمری)
|